Nog geen school voor koeienjongen Zacharias (met video)

Wel eens op de heide geweest waar een schaapherder liep? Een keertje zo iemand zijn is leuk, maar iedere dag? Veel kinderen in Uganda leven als schaapherdertjes. Niks naar school, maar dagelijks tussen de koeien.

De koeienjongens die ik tegen kwam in Uganda horen bij de Pokot. Dat is een stam in het noordoosten van het land. Ze wonen in hutjes van gedroogde aarde  met een dak van gras erop. Koken doen ze op een houtvuurtje buiten de hut. 

De Pokot verbouwen maïs om van te eten, maar ze zijn vooral veehouders.  Pokot houden koeien, geiten en -als ze wat rijker zijn- kamelen om van te leven. Nee, slachten doen ze de dieren niet, daar zijn die veel te kostbaar voor. Koeien heb je als spaargeld.  Gaat je dochter trouwen, of je zoon, dan verkoop je wat koeien om dat feest te kunnen betalen. Is er iemand overleden, of  is er een andere gebeurtenis die veel geld kost, dan doe je hetzelfde.

Handig toch, zo’n wandelende spaarpot? Zeker, maar ook weer niet. Want wie past er iedere dag op dat spaarvarken? Moeder heeft het te druk met koken en wassen. Vader zit hele dagen op zijn krukje de baas te spelen. Of hij is verdwenen naar een andere vrouw. Dan blijven al gauw de kinderen over om voor koeienjongen te spelen, en dat doen ze dan ook.

Overal in het gebied kom je ze tegen: jongens die met een stok in de hand achter de koeien lopen.  Een van hen is Zacharias, een jongen van negen jaar.

Net als de andere jongens, heeft  Zacharias meestal nóg iets bij zich: een pijl en boog. Daarmee jaagt hij op dikdik, hertjes zo groot als hazen. Of hij schiet op ratten, of apen. Eigenlijk jaagt hij op alles wat eetbaar is, want Zacharias moet overdag zelf voor eten zorgen.

Een paar jaar geleden was het best gevaarlijk om koeienjongen te zijn. Toen heerste er oorlog tussen de Pokot en de stam die een eind verderop woont, de Karamajong. Ook die houden koeien, en om er meer van te krijgen, roofden de Karamajong koeien weg bij de Pokot. De Pokot deden hetzelfde bij de Karamajong, en zo ontstonden er complete oorlogen tussen die twee.

Schoten ze nu maar alleen met pijl en boog op elkaar, dan was alles misschien nog  niet zo erg, maar de twee stammen kregen ook vuurwapens in handen en daardoor werden de rooftochten pas echt bloedig. Zacharias krijgt nog kippenvel als hij terugdenkt aan die tijd. Wie als koeienjongen merkte dat er rovers in aantocht waren, moest maken dat hij wegkwam, anders namen ze je te grazen.

Gelukkig is het een stuk rustiger geworden tussen de twee stammen, en dat komt doordat het Ugandese leger  in het gebied is gekomen. Soldaten houden de rovers nu op afstand, maar helemaal veilig is het nog niet. Zo af en toe blijken er toch weer geiten of koeien geroofd. 

In de huttendorpen kom je ze nog wel tegen: oudere mannen met inkervingen in hun huid, waarmee ze kunnen laten zien dat ze dappere krijgers zijn geweest en veerovers hebben verjaagd of gedood.  

Nog iedere dag slentert Zacharias achter de koeien van zijn vader aan, maar over rovers maakt hij zich geen zorgen meer. Wel over iets anders: dat hij nooit naar school zal kunnen. Zijn vader ziet daar het nut niet van in, heeft hij gezegd. Soms  ziet Zacharias ze voorbij komen: kinderen die wel naar school mogen, en dan wordt hij daar best verdrietig van. Terwijl die kinderen plezier maken met elkaar, blijft hij met zijn koeien achter in het veld.  Eindeloos lang lijkt zo’n dag dan te duren, vooral als er niemand langskomt om een praatje te maken of met hem  wat lol te schoppen.

Stilletjes hoopt Zacharias dat het toch nog een keer gaat gebeuren. Dat ook hij naar school mag. Zacharias weet van vaders die eerst niks van een school voor hun zoons wilden weten, maar die op een gegeven moment toch om waren. Die zelfs een paar geiten verkochten om een schooluniform, een schooltas, wat schriften en pennen te kunnen kopen. Weet je wat die vaders zeiden: als mijn zoontje straks kan rekenen, lezen en schrijven, dan kan hij een baantje zoeken dat veel meer geld opbrengt dan zijn baantje als koeienjongen.

En nu maar hopen dat ook de vader van Zacharias een keer tegen zijn zoontje zegt: he Zacharias, waarom loop jij niet met die kinderen mee naar school?   

× ← →