Een ster met een staart

Kometen zijn heel bijzondere brokstukken die in een baan om de zon vliegen. Doordat ze in de buurt van de zon stof en ijs verliezen, lijkt het alsof ze een lange staart hebben. Ze worden daarom ook staartsterren genoemd.

Kometen en bijgeloof horen ook bij elkaar. Meestal was de verschijning van een komeet de boodschapper van slecht nieuws. Maar de verschijning van Halley in 1758 bracht blijdschap op Hawaï. De komeet kondigde de aanstaande heerschappij van koning Kamehameha I aan.

Kometen met een kleine omlooptijd worden ”periodiek” genoemd. Ze doen niet langer dan 200 jaar over een baan om de zon. Een voorbeeld is Halley. ”Niet-periodieke” kometen hebben een heel lange omlooptijd, soms van wel duizenden jaren; zoals de komeet Hale-Bopp.

Anders dan andere kometen heeft Hale-Bopp nog een derde staart. Behalve de gas- en stofstaarten, heeft hij ook een natriumstaart. Maar die kunnen wetenschappers alleen maar zien met hele dure apparaten. De natriumstaart van Hale-Bopp was ongeveer 50 miljoen kilometer lang.

De bekendste en helderste staartster is de komeet Halley. Hij is genoemd naar de Engelse professor Edmond Halley (1656-1742). Halley voorspelde dat wanneer een staartster steeds opnieuw verscheen, het dan om dezelfde komeet moest gaan. De hoogleraar voorspelde dat een bepaalde komeet in 1758 zou terugkeren. Die voorspelling klopte. Maar Halley leefde toen al niet meer. Uit eerbetoon is de komeet toen naar hem vernoemd.
Doordat de komeet een sterk elliptische baan heeft, duurt het tientallen jaren voordat hij weer in de buurt van de zon verschijnt. De komeet van Halley heeft een omlooptijd van ongeveer 76 jaar. De oudste bekende waarneming dateert uit 466 voor Christus. De laatste passage van de aarde was in 1986. In 2061 wordt Halley weer verwacht.

Kometen zijn heel grote vuile sneeuwballen van 1 tot 50 kilometer doorsnede. Ze bestaan uit ijs, gas en stof. Ze hebben een elliptische baan rond hun ster. Als een komeet dicht genoeg bij de zon komt, gaat hij verdampen. Dan vormt zich een coma: een gaswolk om de kern van een komeet. Deze kan wel 1 miljoen kilometer in doorsnede zijn. Ook heeft een komeet een plasmastaart (1). Die ontstaat doordat de zonnewind geladen deeltjes opveegt en meesleept. De plasmastaart kan wel 1 miljoen kilometer breed zijn, en even lang als de afstand van de aarde tot de zon. Tijdens het verdampen vormen water en stof een stofstaart (2). De stofdeeltjes in deze staart weerkaatsen zonlicht, waardoor de staart wit oplicht. Stofstaarten kunnen wel 10 miljoen kilometer lang zijn.

Om de komeet Hale-Bopp in 1997 te bekijken, was niet eens een telescoop nodig. De staartster was heel helder en stond achttien maanden lang aan de nachthemel. Wie Hale-Bopp nog eens wil bekijken, moet lang wachten. Pas over 2358 jaar laat de komeet zich weer zien. De komeet werd genoemd naar de twee ontdekkers, de Amerikaanse astronomen Alan Hale en Thomas Bopp.
Kometen zijn verbonden met verschillende tragische gebeurtenissen. Zo kwamen de ontdekkers van komeet Shoemaker-Levy 9 om bij een auto-ongeluk na het fotograferen van de komeet. In 1997 pleegden leden van de sekte Heaven’s Gate massaal zelfmoord. Ze dachten dat ze hun lichaam zo konden verlaten om in te stappen in een ruimteschip dat achter een komeet aan zou vliegen.

× ← →