Kits thuis ontvangen? Nu voor 3,35 per maand

Lichtflitsen in de nacht

Misschien heb je het wel eens gezien: plotseling flitst er een lichtstreep langs de nachtelijke hemel. Het is alsof er een ster langs de hemel schiet. Binnen een paar seconden is het voorbij. Je hebt een vallende ster gezien. 

Valt er dan een ster naar beneden? Nee, dat niet. Gelukkig maar, want dat zou echt een ramp zijn. De meeste sterren zijn immers flink groter dan onze zon – en de aarde past al bijna 1,5 miljoen keer in de zon.
Een vallende ster is niet anders dan een stukje steen uit de ruimte. Dat vliegt met enorme snelheid de dampkring van de aarde binnen, soms wel met 100.000 kilometer per uur. Vijftig keer sneller dan een straaljager kan.
Door de wrijving met lucht wordt zo’n steentje duizenden graden heet. Door die hitte gaan de luchtdeeltjes rond het steentje gloeien. Dat kun je op aarde zien als een vallende ster. Tijdens zijn val in de atmosfeer verdampt de ruimtesteen laagje voor laagje. Op een hoogte van 80 kilometer is er vaak al niets meer van overgebleven.

Meteoor

Geleerde mensen noemen zo’n vallende ster een meteoor. Dat komt van een Grieks woord: meteōros. Dat betekent ”hoog in de lucht”. De meeste meteoren zijn niet groter dan een erwt, sommige zijn groter dan een skippybal.
De hele dag door dringen zulke meteoren binnen in de dampkring. Elke dag zijn het er ongeveer 25 miljoen. Hiervan zijn er 500.000 zo groot dat ze een lichtflits kunnen veroorzaken. Overdag, als de zon helder schijnt of als het bewolkt is, zie je daar niets van. Alleen bij een heldere nacht kun je ze zien als vallende sterren; het liefst bij nieuwe maan, want dan is het echt donker.
Je kunt je afvragen: waar komen die meteoren eigenlijk vandaan? Weet je, we gaan eens een kijkje nemen in het zonnestelsel. We stappen in onze gedachten in een ruimteraket. Bulderende raketmotoren stuwen ons pijlsnel omhoog.
Het eerste wat opvalt is de zon, het middelpunt van ons zonnestelsel. Om de zon cirkelen acht planeten. De aarde is er eentje van. Sommige planeten, zoals Jupiter, Saturnus en Uranus, hebben manen en ringen. Die kun je soms al zien door een verrekijker.
Maar dat is nog niet alles. Er zweven in het zonnestelsel rotsblokken die duizenden kilometers groot zijn, de planetoïden. Verder zien we talloze kleine stofjes, steentjes en rotsblokjes door het zonnestelsel vliegen. Dat zijn de meteoroïden. Als zo’n meteoroïde in de aardse dampkring terecht komt, wordt het een meteoor of vallende ster. Met onze raket vliegen dwars door al dat gruis. En dan ontdekken we waar dat allemaal vandaan komt.

Staartster

Soms verschijnt er een staartster aan de nachtelijke hemel, een komeet. Deze laat in zijn baan heel veel stof en gruis los. Soms beweegt de aarde door de baan van zo’n komeet. Dan dringen heel veel stofjes en steentjes tegelijk de dampkring binnen. Op aarde zie je dan een meteorenzwerm of sterrenregen. Soms kan zo’n zwerm wel een paar dagen duren. Maar je ziet hem alleen ’s nachts. Je moet daar dus wel lang voor opblijven of vroeg voor uit bed, en hopen op een heldere lucht.
Meteorenzwermen hebben een naam gekregen. Elk jaar komen ze rond dezelfde tijd weer terug. Heel bekend is de Perseïdenzwerm, die elk jaar tussen 1 en 15 augustus te zien is. De stofjes en steentjes in deze zwerm zijn afkomstig van komeet Swift-Tuttle. Een andere is de Leonidenzwerm die zich tussen 13 en 17 november laat zien. Deze wordt veroorzaakt door gruis en steentjes van de komeet Tempel-Tuttle. De bekende komeet van Halley veroorzaakt de sterrenregen Eta-Aquariden, die te zien is tussen 1 en 8 mei.

Meteoriet

Het kan gebeuren dat een meteoor niet helemaal verdampt in de dampkring. Bijvoorbeeld omdat hij nogal groot is. Als hij groter is dan een halve meter kan er een brokstuk ergens op aarde terechtkomen. Zo’n stuk steen heet een meteoriet. Je kunt ze herkennen aan de dunne, donkere smeltkorst van ongeveer 1 millimeter dik.
Op alle planeten van ons zonnestelsel slaan meteorieten in. Als je ze met onze raket een bezoekje brengt, zie je op de harde planeten overal kraters van inslagen. Gasplaneten slokken de meteorieten gewoon op, dus daar zie je niks meer van. Maar hun manen zijn bezaaid met kraters van ingeslagen stukken steen uit de ruimte, net als onze maan.
Op aarde vind je lang niet zoveel kraters. Dat komt omdat aarde een atmosfeer heeft. Daarin verdampen de meeste meteorieten, zodat wij er veilig kunnen wonen. Wonderlijk, vind je niet?

Inslag

Niet alle meteorieten verdampen. Er slaat nog weleens een meteoriet in op aarde. Meestal zonder veel schade te veroorzaken.
Zo’n 10 kilometer boven het aardoppervlak is de snelheid van de meteoriet al zo laag dat het lichtspoor uitdooft. Een pas gevallen stuk ruimtesteen is dan ook echt niet gloeiend heet, maar hooguit handwarm. Je kunt hem gewoon oppakken.
Inmiddels zijn er over de hele wereld al 50.000 meteorieten verzameld. Die hebben een officiële naam gekregen. De instantie die dat doet, heet de Meteorite Nomenclature Committee van de Meteoritical Society.
De grootste meteoriet ter wereld is de Hoba-meteoriet in Namibië in Afrika. Hij weegt 60.000 kilogram en is 2,7 meter in doorsnede. Omdat die nogal zwaar is, hebben ze hem maar gewoon laten liggen waar hij ligt.
Een heel bijzondere meteoriet zou de Zwarte Steen zijn in de wand van de Kaäba in Mekka, een islamitisch heiligdom. Maar die mag niemand onderzoeken, omdat moslims er niet zomaar wetenschappers toelaten. Volgens het islamitische verhaal heeft de engel Gabriël de steen aan Abraham gegeven. Deze steen zou eerst wit zijn geweest, maar door de zonden van de mens zwart zijn geworden.
In Nederland zijn er welgeteld zeven meteorieten neergekomen. De laatste op 29 juni 2019, ergens tussen Zwolle en Staphorst. Mensen die het kunnen weten, schatten dat het restant dat op aarde is gevallen ongeveer op 20 centimeter groot. Maar dat brokstuk moet nog worden gevonden.
Soms veroorzaken meteorieten wel schade. Bijvoorbeeld als ze door de hitte ontploffen in de lucht. Tijdens zo’n explosie blijft er niets over van de meteoriet. Dat gebeurde op 15 februari 2013 boven Tsjeljabinsk in Zuid-Rusland. Deze meteoriet was ongeveer 10 miljoen kilogram zwaar, en 17 meter in doorsnede. Door de knal sprongen de ramen van heel wat huizen. Ruim 1600 mensen raakten gewond door rondvliegend glas.

Meteorieten in de Bijbel

Ook in de Bijbel komen mogelijk meteorieten voor. Toen het volk Israël het land Kanaän veroverde, moest het oorlog voeren met de Amorieten. Ze werden daarbij wonderlijk geholpen door de Heere. In Jozua 10:11 staat dat de HEERE grote stenen op de vijand wierp. Daardoor stierven nog meer Amorieten dan door de soldaten van het volk Israël.
Sommige geleerden denken dat dit geen gewone hagelstenen zijn geweest, maar dat het toen meteorieten hagelde op de Amorieten. Anderen vermoeden dat het buitengewoon grote hagelstenen zijn geweest, omdat de Bijbel het duidelijk hagel noemt.
Zeker is dat het volk Israël hier bijzonder geholpen werd door de Heere. „De HEERE streed voor Israël”, staat er in Jozua 10:14.

Geplaatst op dinsdag 4 februari 2020 door TEKST Bart van den Dikkenberg BEELD Wikimedia/Navicore, ESO/C. Malin, NASA, Wikimedia/Chelyabinsk Drama Theatre

Lichtflitsen in de nacht
Lichtflitsen in de nacht
Lichtflitsen in de nacht
Lichtflitsen in de nacht
naar magazine
Reacties laden

Laatste nieuws

Stoeien met klanken en letters

spg-20995-Kits Logopedie-27.jpg

Je doet het de hele dag door en misschien zelfs in je slaap: praten! Voor sommige kinderen gaat dat niet vanzelf. Ook Aron en Jesse Bel (11)...

Lees meer

Kits Live terugkijken!

20240312-020-KIT-MAIN-RED.jpg

Helaas, helaas... er is iets mis gegaan met de Kits Live uitzending van 21/03/24... :( Is het jou niet gelukt om de livestream te volgen? Gelukkig...

Lees meer
Word abonnee