Reuzenbrokken uit de ruimte

Hoe groter een stuk ruimtesteen dat de aarde raakt, Hoe hoe gevaarlijker het is. De kleinere Meteorieten veroorzaken meestal weinig schade. Maar de inslag van een reusachtige Planetoïde kan je omgeving onherkenbaar veranderen.

Planetoïden zijn heel grote brokken ruimtesteen. Het grootste verschil met meteorieten is dat ze een slag groter zijn. Sommige hebben een diameter van 1000 kilometer. Zo-eentje past precies tussen Amsterdam en Warschau. Door een telescoop kun je ze zien vliegen.
Waar komen die brokken steen eigenlijk vandaan? Kleine meteoroïden komen in het zonnestelsel terecht via de staart van een komeet. Wat is dan de herkomst van grote meteoroïden en planetoïden?
We starten in onze gedachten onze ruimteraket weer op. Met oorverdovend gebulder stijgen we op van de aarde. We koersen richting de planeet Mars. Een nieuwe zoektocht is begonnen.
Met grote snelheid vliegen we Mars voorbij en we belanden in een baan van stof, gruis, stenen, rotsblokken en dwergplaneten. Dit is de planetoïdengordel met miljoenen planetoïden en een paar dwergplaneten. Ze cirkelen in een baan om de zon tussen Mars en Jupiter.

Stenen tellen

We gaan al die stenen eens opmeten en tellen (niet echt natuurlijk, want dat lukt niet). We schrijven op dat er in de planetoïdengordel wel 750.000 planetoïden groter zijn dan een kilometer; 15 miljoen hebben een doorsnede van 100 meter. En dan al die andere planetoïden nog. Duizelingwekkend.
Hoe komen ze daar? Vroeger dachten mensen dat in een baan tussen Mars en Jupiter ook een planeet om de zon heeft gecirkeld. Die zou door de aantrekkingskracht van Mars en Jupiter uit elkaar zijn getrokken. Hoe het precies zit? Daarover denken geleerde mensen nog steeds diep na.

Ruw als een rotsblok

Planetoïden zijn kleiner dan dwergplaneten. Ze hebben geen bolvorm zoals een planeet. De meeste zijn zo ruw als een rotsblok.
In de planetoïdengordel botsen die brokstukken geregeld op elkaar. Ze spatten daardoor uiteen in kleinere planetoïden en nog kleinere meteoroïden. Ze schieten weg uit hun baan. Ze kunnen dan zomaar inslaan op een planeet. De meeste van de 50.000 meteorieten die op aarde zijn gevonden, komen uit de planetoïdengordel.
Als een planetoïde op aarde inslaat, is dat meestal niet best. In de dampkring van de aarde kunnen ze gedeeltelijk verbranden, maar het restant is meestal nog enorm groot. Dat veroorzaakt bij inslag een krater.

Vredefortkrater

In het verleden zijn heel wat planetoïden ingeslagen op aarde. Een heel grote is de Vredefortkrater in Zuid-Afrika. Die heeft een diameter van 300 kilometer. Wetenschappers schatten dat de planetoïde die daar is ingeslagen wel 10 kilometer in doorsnede was. Het Duitse stadje Nördlingen is zelfs gebouwd in een oude inslagkrater.
In 1908 ontplofte er een planetoïde in het Siberisch Toengoeska. Door de klap knakten alle bomen in een gebied zo groot als de provincie Drenthe. Een oude rendierherder die 30 kilometer van de inslagplaats rondliep werd door de ontploffing 12 meter hoog in een boom geslingerd. Hij overleed later aan zijn verwondingen.
Een planetoïde die misschien gevaarlijk wordt, is 2009 JF1. Die kruist op 6 mei 2022 de baan van de aarde. Een inslag zou even krachtig zijn als 15 atoombommen van het soort dat boven Hiroshima is ontploft. Genoeg om een stad weg te vagen. Nog een slag groter is Apophis. Rond 13 april 2036 bestaat er een kleine kans dat deze op aarde inslaat. Een inslag daarvan is vernietigend, even krachtig als 114.000 Hiroshima-atoombommen.

× ← →