Zo erg was de oorlog

De opa van Rhodé heeft tulpenbollen moeten eten. De overgrootoma van Deborah mocht nooit naar buiten als de Duitsers langsliepen. De overgrootoma van Anne dook onder in België, en de overgrootopa van Marit werd als 11-jarige jongen meegenomen naar Duitsland. Dat vertellen de kinderen aan schrijfster Henriëtte van ’t Wout.Arien van Ginkel

Alle kinderen uit groep 8 van de Eben-Haëzerschool in Bennekom kennen een verhaal uit de Tweede Wereldoorlog. Van ’t Wout gaf vorige week een gastles op de school over haar nieuwe boek ”Uit de rij”. „Ik ga weer even door met de les hoor”, zegt ze zo nu en dan terwijl er nog vingers in de lucht prikken. De kinderen laten hun arm zakken. Voor even.

Voor in de klas staat een grote, kleurloze foto van een jongetje. „Dit is een foto van Daniël, de latere vader van mijn man Job”, stelt Van ’t Wout hem voor. „Job vertelde mij een keer over zijn vader: „Toen mijn vader jong was, ontstond de Tweede Wereldoorlog. Papa woonde in Amsterdam.” „Oké”, reageerde Van ’t Wout. „En hij was een jood”, zei haar man toen. „O, wat erg!”, schrok Van ’t Wout.

„Waarom zei ik: Wat erg?” wil de schrijfster van de klas weten. Pieter steekt zijn vinger op. „De joden werden in de Tweede Wereldoorlog vermoord.” „Waar?” „In Auschwitz bijvoorbeeld”, weet een van de kinderen.

Daniël dook onder om zich te verstoppen voor de Duitsers. Hij deed dat samen met zijn ouders. Maar ze werden gevonden. „Waarschijnlijk doordat Nederlanders ze hadden verraden. Die kregen daar 7,50 gulden voor. Dat vonden ze het wel waard.”

Daniëls moeder werd door de Duitsers naar de Hollandse Schouwburg gebracht. Een oud theater. Daniel zelf ging naar de crèche aan de overkant. Daar wachtten ze op transport naar Auschwitz. „De verzetsstrijders smokkelden kinderen uit de crèche”, weet Silas. „Hoe weet jij dat?”, vraagt Van ’t Wout. „Gelezen.”

Van ’t Wout leest uit het boek het stukje waarin de directrice van de crèche Daniël bij zich roept. „„Morgenochtend gaan we een stukje wandelen. Jij loopt dan rechts achteraan. Iemand zal je op de schouder tikken en bij de hand pakken. Ga met hem mee, en vergeet waar je vandaan komt.” Begrijpt hij dat goed? Moet hij vergeten waar hij vandaan komt. „Dan verdwaal ik toch?””

Met een klap slaat Van ’t Wout het boek dicht. De kinderen zuchten. „Heeft Daniël het wel overleefd?”, vraagt een van de leerlingen. „Jazeker”, lacht de schrijfster. „Anders was ik nooit met Job getrouwd.”